ΚΑΝΕΙΣ ΜΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ
Δήμοι και αλληλέγγυα κοινωνική πολιτική
Όπως είναι γνωστό η κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού που κατοικεί στους οικισμούς του Δήμου Θέρμης περιλαμβάνει μεσαία αστικά στρώματα, που τα τελευταία χρόνια επέλεξαν την περιοχή σαν τόπο κατοικίας, αλλά και φτωχά λαϊκά στρώματα. Η οικονομική κρίση και οι μνημονιακές πολιτικές που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργήσει νέα φαινόμενα φτώχειας και αποκλεισμού που είναι ολοένα και περισσότερο ορατά στην τοπική κοινωνία. Το επόμενο διάστημα η επιδείνωση της οικονομικής κρίσης αναμένεται να πλήξει και νέες κοινωνικοοικονομικές ομάδες αφού κατά βάση το εισόδημα των κατοίκων προέρχεται από μισθούς, συντάξεις και αγροτική δραστηριότητα.
Μεγάλο μέρος της προσπάθειας για ανακούφιση των πολιτών που η φτώχεια και η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους οφείλει να αντιμετωπίσει η κοινωνική αλληλεγγύη, αλλά και οργανωμένα η τοπική αυτοδιοίκηση μέσω του μηχανισμού κοινωνικών υπηρεσιών που διαθέτει, αλλά και όσων νέων επιβάλλεται να δημιουργήσει.
Τα τελευταία χρόνια σημαδεύτηκαν από την προσπάθεια του κράτους να περιορίσει τις κοινωνικές δαπάνες προς τους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό μια σειρά από αρμοδιότητες (π.χ. σχολεία, παιδικοί σταθμοί, στήριξη ηλικιωμένων και ΑΜΕΑ) πέρασαν στα χέρια των δήμων, χωρίς όμως τους αντίστοιχους πόρους και την κατάλληλη επιστημονική στήριξη. Τις περισσότερες φορές ήταν διάφορα κοινοτικά προγράμματα που στήριζαν το σύστημα (π.χ. «Βοήθεια στο σπίτι» κ.λπ.) ή κονδύλια χωρίς μόνιμο χαρακτήρα (π.χ. προγράμματα stage, συμβασιούχοι σε θέσεις πάγιων αναγκών κ.λπ.).
Σαν αποτέλεσμα διαμορφώθηκε ένα πλέγμα κοινωνικών υπηρεσιών:
• Χωρίς σταθερή παρέμβαση στα κοινωνικά προβλήματα, αφού η κάθε φορά μείωση των επιδοτούμενων προγραμμάτων έβαζε σε κίνδυνο τις δομές που είχαν δημιουργηθεί.
• Βασισμένο σε συμβασιούχους υπαλλήλους, χωρίς σταθερή παρουσία, κάκιστα αμειβόμενους εργαζόμενους.
• Με προσωπικό που προσλαμβάνεται με αδιαφανείς διαδικασίες, οι οποίες δεν δίνουν προτεραιότητα στις γνώσεις που πρέπει να διαθέτει για το αντικείμενο στο οποίο θα εργαστεί.
Η εφαρμογή του «Καλλικράτη» όχι μόνο δεν αλλάζει αυτή την τάση, αλλά αντίθετα την ενισχύει.
Η οικονομική κρίση φέρνει στην επιφάνεια νέες προτεραιότητες
Αν όλη την προηγούμενη περίοδο η παραπάνω πολιτική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ανεπαρκής και προβληματική, σήμερα, στις παρούσες συνθήκες οικονομικής κρίσης και δημοσιονομικής επιτήρησης από την τρόικα, η κατάσταση αλλάζει ριζικά. Οι νέες ανάγκες και τα καινούρια κοινωνικά προβλήματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα μέσα με τα οποία οι δήμοι ασκούσαν κοινωνική πολιτική τα προηγούμενα χρόνια. Με άλλα λόγια, η απάντηση στην κρίση δεν μπορεί να είναι να περισώσουμε ό,τι μπορούμε από μια παλαιάς κοπής κοινωνική πολιτική. Οι νέες συνθήκες απαιτούν και νέα εργαλεία. Σ’ αυτό το πλαίσιο γίνεται αναγκαίο να πολλαπλασιαστούν οι διάφορες κοινωνικές παροχές (παιδεία, υγεία, κοινωνική στήριξη, αθλητισμός, συγκοινωνίες κλπ).
Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να ανοίξει η συζήτηση για τον πρακτικό σχεδιασμό μιας οικονομίας των αναγκών, που ρητά θα επιδιώκει τη δημιουργία ενός εύρωστου οικονομικού πεδίου που δεν θα στοχεύει στο κέρδος, αλλά στην κάλυψη συγκεκριμένων κοινωνικών αναγκών (στον τομέα των υπηρεσιών αλλά και της παραγωγής), την αξιοπρεπή αμοιβή των εργαζομένων και τον κοινωνικό έλεγχο των επιχειρήσεων.
Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να αποτελέσει χώρο ανάπτυξης μιας τέτοιας αλληλέγγυας οικονομίας, και μάλιστα σε ριζοσπαστική κατεύθυνση, με στόχο την επαναφορά μέρους της σημερινής ιδιωτικής οικονομίας υπό δημόσιο έλεγχο.
Μια νέα κοινωνική χάρτα για τους δήμους
Πρώτο βήμα για μια τέτοια προσπάθεια είναι η υιοθέτηση κάποιων βασικών αρχών, που θα διασφαλίζουν ότι οι κοινωνικές επιχειρήσεις που θα δημιουργηθούν δεν θα αποτελέσουν δούρειο ίππο για την ιδιωτικοποίηση κοινωνικών υπηρεσιών και την περαιτέρω επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών:
1) Οι δημοτικές παροχές δεν πρέπει να αφορούν μόνο το κομμάτι εκείνο του πληθυσμού που αντιμετωπίζει ακραία κοινωνικά προβλήματα, αλλά να απευθύνονται σε όλους τους πολίτες (σχολεία, πρωτοβάθμια υγεία, παιδικοί σταθμοί, πράσινο, αθλητισμός κλπ).
2) Η κοινωνική πολιτική του δήμου πρέπει να εστιάζει στις πραγματικές ανάγκες των κατοίκων, που δεν είναι κοινές για όλους. Αυτό απαιτεί σοβαρή και διαρκή κοινωνική μελέτη, που να αποκαλύπτει τους τομείς στους οποίους η τοπική κοινωνία υφίσταται τις μεγαλύτερες πιέσεις.
3) Η κοινωνική παρέμβαση του δήμου δεν μπορεί να έχει μόνο ποσοτικούς, αλλά χρειάζεται και ποιοτικούς στόχους. Κάθε επιμέρους δράση θα πρέπει να κρίνεται όχι μόνο με βάση τον αριθμό των πολιτών που εξυπηρετεί, αλλά και σύμφωνα με την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. ʼλλωστε στην κοινωνία μας υπάρχει η γνώση και η πείρα για να δημιουργήσουμε πολύ καλύτερες κοινωνικές δομές από τις σημερινές.
4) Είναι αναγκαία μια ευρεία κοινωνική αλλαγή, στην οποία ο δήμος πρέπει να σταθεί αρωγός. Μέχρι σήμερα πολλοί πολίτες κάλυπταν κοινωνικές ανάγκες (π.χ. παιδικοί σταθμοί, υγεία, πολιτισμός κλπ) μέσω του ιδιωτικού τομέα. Στο νέο οικονομικό περιβάλλον, που κάτι τέτοιο θα είναι δύσκολο, θα πρέπει οι ανάγκες αυτές να καλυφθούν συλλογικά, αν θέλουμε να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε τα σχετικά αγαθά. Και επειδή η συλλογική μέριμνα για τις ανάγκες και η συλλογική κατανάλωση αποτελούν ορθολογικό τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας, μπορεί ως μοντέλο να διατηρηθούν και μετά την κρίση, καθώς αποτελούν ευκαιρία να περιοριστεί ο ατομισμός και η κουλτούρα της υπερκατανάλωσης.
5) Για την οργάνωση αυτής της ευρείας κοινωνικής αλλαγής είναι αναγκαία η αλλαγή φιλοσοφίας τόσο από πλευράς δήμου όσο και από πλευράς πολιτών. Ο δημοτικός μηχανισμός πρέπει να αποτελεί εργαλείο στα χέρια των πολιτών για τη συλλογική οργάνωση της κοινής τους ζωής και μ’ αυτή την έννοια θα πρέπει να αξιοποιείται η προσπάθεια και η δραστηριότητα (προσωπική, επαγγελματική κ.λπ.) όλων των κατοίκων, με γνώμονα τη συλλογική ανάπτυξη.
6) Αυτός ο συντονισμός δυνάμεων δεν μπορεί να οδηγεί στη μεταφορά υφιστάμενων δημοτικών υπηρεσιών στον ιδιωτικό τομέα ή στη δημιουργία θέσεων επισφαλούς εργασίας. Αντίθετα, θα πρέπει να στοχεύει σε τομείς που σήμερα δεν καλύπτονται από το δήμο.
Η οργάνωση της αλληλέγγυας οικονομίας
Στη βάση των παραπάνω αξόνων μπορεί να αναπτυχθεί ένα δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών που θα καλύψει σε σύντομο χρονικό διάστημα τις σημερινές ελλείψεις. Για να συμβεί αυτό, ιδίως σε μια περίοδο που η κεντρική κρατική χρηματοδότηση συρρικνώνεται, θα πρέπει να αξιοποιηθούν πόροι και κοινωνικές δυνάμεις από πολλά διαφορετικά πεδία. Η διαδικασία αυτή όμως δεν μπορεί να γίνει με τους τρόπους που προτείνουν οι νεοφιλελεύθερες λογικές (π.χ. μέσω συμπράξεων δημόσιου – ιδιωτικού τομέα), που εμπορευματοποιούν τα βασικά κοινωνικά αγαθά και τα παραδίδουν στο ιδιωτικό κεφάλαιο, το οποίο κινείται με αποκλειστικό γνώμονα την κερδοφορία του.
Αντίθετα, μέσω μιας οργανωμένης και δυναμικής στροφής προς την αλληλέγγυα οικονομία μπορούμε να κινητοποιήσουμε την κοινωνία και να στρέψουμε το ενδιαφέρον των πολιτών (και ιδίως των νέων) στην εργασία στον κοινωνικό τομέα, αφαιρώντας όσο είναι δυνατό από την εξίσωση τον παράγοντα του κέρδους, που είναι αυτός που αυξάνει τις τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών και συμπιέζει τις αμοιβές των εργαζομένων. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τη δημιουργία (με τη στήριξη του δήμου) φορέων παροχής κοινωνικών υπηρεσιών διαφόρων ειδικοτήτων που θα είναι οργανωμένοι σε συνεταιριστική λογική, θα έχουν σαφή στόχευση την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών και θα υπόκεινται στον έλεγχο των πολιτών.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η Κίνηση μας επιλέγει να παρουσιάσει αυτήν την περίοδο ένα πρόγραμμα δράσης για την κοινωνική πολιτική του Δήμου, γιατί θεωρεί ότι:
οι μειώσεις που συντελέστηκαν στους πόρους της Τ.Α, λόγω του μνημονίου, από την κρατική επιχορήγηση και με δεδομένο ότι η ίδια έχει αναλάβει νέες αρμοδιότητες (Καλλικράτης), θα δημιουργήσει αρκετά προβλήματα ως προς τους προϋπολογισμούς των Δήμων.
η μείωση των συμβασιούχων που εργαζόταν στις δομές που παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες και η απαγόρευση των προσλήψεων θα δημιουργήσουν προβλήματα στη λειτουργία των κοινωνικών δομών, στη στελέχωση των αντίστοιχων νομικών προσώπων. Με βάση τα παραπάνω θεωρούμε ότι ο Δήμος θα πρέπει να προβεί στην εξοικονόμηση πόρων και αναπροσανατολισμό στον προϋπολογισμό του προς τις κοινωνικές υποδομές, περικοπή στις μη αναγκαίες δαπάνες, στις εκδηλώσεις και εργασίες που δεν έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα. Η Τ.Α. μπορεί να αναπτύξει άλλες πολιτικές που θα έχουν επίκεντρο τον άνθρωπο και τις πραγματικές του ανάγκες. Για αυτό προτείνουμε :
1. Μέτρα ανακούφισης για του Δημότες:
Να μειώσει τα δημοτικά τέλη για τους ανέργους του δήμου, τους πολύτεκνους και τα ΑμΕΑ.
Να δώσει τη δυνατότητα αύξησης του αριθμού των παιδιών στους παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς και να δημιουργήσει Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης στις σχολικές μονάδες, για παιδιά, ώστε να μπορούν οι άνεργοι και οι χαμηλά αμειβόμενοι νέοι γονείς να ανταποκριθούν στις ανάγκες του νοικοκυριού τους.
Να ενισχύσει τη λειτουργία δημοτικής-αστικής συγκοινωνίας στα Δημοτικά διαμερίσματα και τους οικισμούς του Δήμου μας. Με την αύξηση των τιμών της βενζίνης και τη μείωση του μηναίου εισοδήματος των δημοτών μας, τα δημοτικά λεωφορεία που θα περνούν από τις γειτονιές μπορούν να αποτελέσουν μια μικρή, αλλά αναγκαία, βοήθεια στον πολίτη για τις μετακινήσεις.
Να οργανώσει τη λειτουργία μόνιμων αγορών παραγωγών (στα πρότυπα του κινήματος της πατάτας), διεκδικώντας από την κεντρική εξουσία τη θεσμοθέτηση του αναγκαίου νομοθετικού πλαισίου.
Να στηρίξει ενεργά και χωρίς ενδοιασμούς και απόπειρες καπελώματος τις πρωτοβουλίες και κινήσεις πολιτών που ήδη δραστηριοποιούνται στο Δήμο μας (επιτροπές για χαράτσι ΔΕΗ και διανομή προϊόντων) εξασφαλίζοντας στέγη, οικονομικούς πόρους και υλικοτεχνική και νομική υποστήριξη.
2. Πρωτοβουλίες κοινωνικής αλληλεγγύης
Τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου τοπικού δικτύου κοινωνικής προστασίας, το οποίο θα μεριμνά για την κοινωνική αλληλεγγύη και φροντίδα, την προστασία των ευπαθών ομάδων, τη συμπαράσταση και υποστήριξη των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων και στρωμάτων και θα αναπτύσσει δράσεις για την αντιμετώπιση της ολοένα διογκούμενης ανεργίας. Απαραίτητη προϋπόθεση για την δημιουργία του δικτύου είναι η συνεργασία όλων των φορέων της περιοχής που δραστηριοποιούνται στον κοινωνικό τομέα και παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες. Απαραίτητη είναι η συνεργασία και των ενεργών πολιτών, οι οποίοι θα αναλάβουν πρωτοβουλίες για την υποστήριξη ατόμων και οικογενειών που πλήττονται από την κρίση αλλά και γενικότερα δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα και αλληλέγγυας οικονομίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε .
Την ενίσχυση του κοινωνικού παντοπωλείου και του κοινωνικού φαρμακείου που ήδη λειτουργούν.
Την οργάνωση σε συνεργασία με τους γιατρούς της περιοχής μας δωρεάν ιατρικής φροντίδας για άτομα και οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα.
Την υποστήριξη των τοπικών φορέων των εκπαιδευτικών σε εθελοντικά προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Τη δημιουργία δικτύων ανταλλαγής εργασίας και προϊόντων.
Με πρωτοβουλία του Δήμου και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο να ξεκινήσει κοινωνική έρευνα, έτσι ώστε να καταγραφούν οι ανάγκες και τα προβλήματα παιδιών, ηλικιωμένων, ευπαθών και άλλων ομάδων. Στόχος πρέπει να αποτελέσει η εκπόνηση ενός κοινωνικού σχεδίου δράσης, μέσω του οποίου θα περιγράφεται η κοινωνική παρέμβαση του Δήμου προς όλες τις ομάδες του πληθυσμού του, καθορίζοντας τις προτεραιότητες, τους φορείς υλοποίησης, το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και τους πόρους που αναγκαιούν για όλα τα παραπάνω.
Η προσέγγιση μας δεν φιλοδοξεί να καλύψει το σύνολο των αλληλέγγυων πρωτοβουλιών και δράσεων που απαιτούν οι νέες συνθήκες. Και η συμβολή του κάθε πολίτη σε προτάσεις και προσφορά στη συλλογική προσπάθεια είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ.
